Anadolu ve Orta Doğu’nun en büyük akarsularından biri olan Dicle Nehri’nin toplam uzunluğu 1900 kilometreyi buluyor. Dicle Nehri’nin yalnızca 523 kilometrelik kısmı Türkiye topraklarında bulunuyor. Bu nedenle Dicle Nehri’nin toplam uzunluğu çok fazla olmasına rağmen Türkiye’nin en büyük 3 akarsuyu arasında yer almıyor. Dicle Nehri, Türkiye dışında İran, Irak ve Suriye topraklarından geçiyor. Bu devasa akarsuyun büyük bölümü Irak ve Suriye sınırları içerisinde bulunuyor.
Dicle Nehri ilk kaynağını Doğu Anadolu Bölgesi’nin yüksek dağlarından ve Elazığ’da bulunan Hazar (Hazer) Gölü tabanından sızan sulardan alıyor. Fakat bugünlerde Hazar Gölü ile bağlantısının kesildiği düşünülüyor. Güneydoğu Toroslar olarak bilinen Maden Dağları ve Hazarbaba Dağlarından inen sular Maden Çayı halini alarak Diyarbakır bölgesine doğru ilerliyor. Burada Kuruçay, Anbarçayı, Pamukçay, Hazroçayı, Batman Suyu ve Yanarsu gibi önemli kolları ile birleşiyor. Güneyden ise Mardin’den gelen Göksu ve Savur çayları Dicle Nehri ile birleşiyor. Diyarbakır sınırlarını terk eden Dicle Nehri Botan Suyu ve Cizre’de bulunan Habur Suyu ile birleşerek Irak topraklarına ilerliyor. Musul kentinde en önemli kollarından olan Büyük Zap ve Küçük Zap ile birleşen Dicle Nehri Bağdat yakınlarına ilerliyor. Burada Fırat Nehri ile çok yaklaşan Dicle İran’dan gelen Piyale Nehri tarafından besleniyor. Son olarak Basra bölgesinin üst tarafında, Kurna yakınında Fırat Nehri ile birleşen Dicle Nehri “Şatt’ül Arab” ismini alan bölgeden, Basra Körfezi’ne dökülüyor.
Dicle ve Fırat nehirleri arasında kalan ve birçok medeniyete ev sahipliği yapmış bölgeye “Mezopotamya” adı veriliyor. Bu iki nehrin yarattığı son derece verimli topraklar medeniyetlerin bu bölgede kurulmasında etkili olmuş diyebiliriz. Dicle Nehri Havzası’nda halen önemli tarım ürünlerinin yetişiyor ve bu bölge birçok canlı türüne ev sahipliği yapıyor.
