Hani bazen bir rotada ilerlerken hiç beklemediğiniz bir anda karşınıza bir doğa ve keşif cenneti çıkar, siz de bu yerin bunca güzelliğine rağmen nasıl saklı kalmayı başarabildiğine hayret edersiniz ya; işte, Birgi tam olarak böyle bir yer. İzmir’in Ödemiş ilçesine bağlı eski bir köy olan ve günümüzde belde statüsü taşıyan Birgi, Bozdağ’ın eteklerine kurulmuş. UNESCO Dünya Mirası Geçici Listesi’nde de kendine yer bulan bu tarihi ve sevimli köy, içinde ziyaretçilerini hayrete düşürecek ölçüde çok sayıda güzellikler barındırıyor. Tarihçesi M.Ö. 3000’li yıllara kadar uzanan Birgi, Aydınoğulları Beyliği tarafından başkent olarak kullanılmış. Köyün içinde hâlen 18. ve 19. yüzyıllardan günümüze dek ulaşan Osmanlı konaklarını, asırlara meydan okuyan çınar ağaçlarını, ahşap pencereleri bulunan tarihi taş evleri ve film setini andıran sokakları görmek mümkün. Kısacası, Birgi içinde bir keşif cenneti barındırıyor.
Birgi’nin bulunduğu alandaki ilk yerleşim izlerinin tarihi M.Ö. 3000’li yıllara dek gitse de, bu köyün kendi tarihçesi yaklaşık yedi asırlık. Frig, Pers, Lidya, Roma, Bergama ve Bizans gibi birçok medeniyete ev sahipliği yapmış olan Birgi, en görkemli dönemlerini Aydınoğulları Beyliği zamanında yaşamış. Bu dönemde bu sevimli köy bilim ve kültür alanında en önemli kentlerden birine dönüşmüş. Keza günümüzde de Aydınoğulları’nın önde gelen isimlerinin türbelerine ev sahipliği yapıyor.
1426 yılında Osmanlı Devleti’nin topraklarına katılan ve yaklaşık iki asır daha önemini koruyan Birgi, 1922 yılında Büyük Taarruz esnasında Yunan askerlerinin köyü ateşe vermesi nedeniyle büyük hasarlar almış. Bu yangında köydeki tarihi yapıların birçoğu küle dönmüş ve ilerleyen süreçte köy nüfusunun önemli bir bölümü başka yerlere göç etmiş. Ancak bunca kayıp vermesine rağmen, köyün içinde barındırdığı tarihi ve kültürel mirasların sayısı hâlen çok fazla. Çakırağa Konağı başta olmak üzere; Kadılar Paşazade Konağı, Sandıkoğlu Konağı, Derviş Ağa Cami, Çukur Hamam ve Saliha Hanım Taş Konak gibi yapılar köyün en önemli yapılarını oluşturuyor.
