Niğde’nin ev sahipliği yaptığı en köklü ve görkemli tarihi yapıların başında gelen Niğde Kalesi, kent merkezinin tam kalbindeki bir tepenin üzerinde yükseliyor. Eski Niğde şehrinin bulunduğu tepeyi çevreleyen tarihi yapı, bir zamanlar üç surla çevrelenen ihtişamlı bir savunma unsuruymuş. Ancak asırlar içinde zamanın azizliğine uğramış ve günümüze eski görkemiyle ulaşamamış.
Niğde Kalesi’nin tam olarak hangi tarihte inşa edildiğini hâlen net olarak bilmesek de, yapının alt duvarlarında bulunan izler bize M.Ö. 8. yüzyılı işaret ediyor. Hem Arap hem de Bizans uygarlıklarının izlerini taşıyan kale, asırlar boyunca farklı medeniyetlerin ellerinde şekillenmiş. Selçuklular döneminde I. Alaeddin Keykubat, Osmanlı döneminde de Sadrazam İshak Paşa emriyle kapsamlı onarım çalışmalarından geçirilmiş. Başka bir deyişle, yüzyıllar içinde askeri ve stratejik açıdan taşıdığı önemi hep korumuş.
Günümüzde Niğde Kalesi’nin birçok bölümü yıkılmış durumda. Hatta bazı bölümleri çevredeki evlerin duvarlarına dönüşmüş. Yakın zamana ait kale yıkıntıları arasında, insanların yaşam alanına dönüştürdüğü iki burcun kalıntılarını hâlen görmek mümkün. Kalenin belki de en etkileyici kısmı, tepenin en yüksek noktasına inşa edilmiş olan ana kulesi. Tek bir burçtan ibaret olan bu kule, nispeten daha iyi korunmuş durumda ve dikdörtgen burçlara yaslanan surlardan çok daha yüksekte konumlanıyor. Kulenin duvarları sağlam ama iç kısmındaki odalar ve hücreler tamamen harap olmuş.
Niğde Kalesi'nin bir diğer ünlü özelliği de eski burçlarından birinin üzerine inşa edilmiş olan meşhur saat kulesi. 19. yüzyılda inşa edildiği tahmin edilen kule, 41 metre yüksekliğe sahip. Niğde’nin tarihi sembollerineden biri olarak değerlendiriliyor.
2025 yılında güncel durum şöyle: Niğde Belediyesi, kale çevresini koruma ve yenileme projesi başlatmış durumda. 2021 yılında başlayan bu proje, Alaaddin, Balhasan, Kale, Eskisaray, Songur ve Burhan mahallelerini kapsayan toplam 125 bin metrekarelik bir alanı içine alıyor. Proje kapsamında, tepenin etrafı duvarla çevrilerek üstü park haline getirilmiş, geleneksel Niğde evleri ve tescilli yapıların da restorasyonu planlanıyor.
