Aksaray’ın en ilgi çeken duraklarından biri olan Güzelyurt’ta bulunan Aziz Gregorius Kilisesi, halk arasında daha çok Güzelyurt Kilise Camii olarak anılır. Tarihi Kapadokya bölgesinde Erken Hristiyanlık dönemine ait en güzel kiliselerden biri olarak ünlenmiştir. Güzelyurt Kilise Camii, mimari yapısı haricinde tarihi yönüyle de Ortodokslar için büyük önem taşımaktadır. Tarihi geçmişine bakıldığı zaman Kilise, İmparator Theodosius’un isteği üzerine Nenezili Din Bilgini Aziz Gregorius Theologos adına 385 yılında yaptırıldığı bilgisine ulaşılmaktadır. Uzun yıllar orijinaliğini korusa da kapalı haç planlı kilisede sonradan önemli değişiklikler yapılmıştır. En büyük ve köklü değişiklikler ise 1835 yılındaki restorasyon sırasında yapılmış ve üç nefli, bazilikal plana dönüştürülmüştür. Kilisenin en ilgi çeken kısımlarından biri apsis kısmında bulunan ahşaptan yapılmış ve üzeri kök boyayla boyanmış ikonastasis tam bir sanat eseridir.
Bu muhteşem parça kilisenin camiye çevrilmesiyle yerinden taşınarak mihrap olarak düzenlenerek kullanılmaya başlamıştır. Ahşap oymacılığının en nadide örneklerinden biri olan bu eserle beraber binada bulunan Rus Çarı II. Nikola tarafından gönderilen ahşap anbon, ikonastasisi ile bütünleşmiş durumdadır. 1924 yılına kadar Rum halkla beraber yaşanılan bir ilçe olan Güzelyurt’da, yapılan mübadele sonrasında hristiyan nüfus kalmadığı için Aziz Gregorius Kilisesi camii olarak kullanılmaya başlamıştır. Bu duruma istinaden kilise duvarlarında bulunan fresk ve süslemeler koruma amacıyla badana ile kapatılmış ve çan kulesinin bulunduğu kısım minareye çevrilmiştir. Kilise Caminin geniş ölçekli bahçesinde otuz beş basamak merdivenle inilen ayazma bulunmaktadır. İnanışa göre bu ayazma şifalı olarak bilinmektedir. Ayrıca bahçede şapel, misafirhane, depo ve fırın mevcuttur. Ortodoks mezhebi için önemli olan Manastır Vadisi’nde birçok din adamı yetişmiş ayrıca Aziz Gregoruis Kilisesi küçük Ayasofya adını almıştır.
