Tarihte Tios, Tium ve Tieion gibi birçok farklı isimle de anılmış olan Filyos Antik Kenti, günümüzde Zonguldak’ın Çaycuma ilçesine bağlı Filyos beldesinin sınırları içinde bulunuyor. Antik yazarların M.Ö. 7. yüzyılın ikinci yarısında Tios isimli bir rahip tarafından kurulduğunu söylediği kent, bir Miletos kolonisiymiş. Helenistik Dönem’de hem Herakleia Tiranlığı’na hem de Pontus Krallığı ile Bithynia Krallığı’na bağlıymış. M.Ö. 70’lerde ise Roma İmparatorluğu’nun hakimiyeti altına girmiş ve Bizans Dönemi’nde dini açıdan çok önemli bir merkez olarak kabul edilmeye başlanmış.
Filyos Antik Kenti’nde 2006 yılından beri kazı çalışmaları devam ediyor. Yapılan araştırmalarda Helenistik Dönem’den kalan sur duvarları, Roma ve Bizans dönemlerine tarihlenen yapı kalıntıları, sikkeler ve çömlek parçaları gibi birçok buluntuya ulaşılmış. 2009 yılında yapılan kazı çalışmalarında da Arkaik Dönem’e ve Orta Çağ’a ait çanak ve çömlek parçaları bulunmuş. Tüm bu çalışmalar sayesinde Karadeniz’in arkeolojik geçmişi hakkında birçok önemli bilgiye ulaşabiliyoruz. Çünkü Filyos Antik Kenti, Karadeniz kıyılarında kazı çalışmalarına ev sahipliği yapan ilk ve tek antik kent olma özelliğine sahip. En azından 2024 yılında durum böyle. Kazı çalışmaları nihayete erdiğinde Filyos Antik Kenti’nin yollarının, ibadethanelerinin, dükkanlarının, mezarlarının, evlerinin ve hamamının da dahil olduğu büyük bir alana ulaşılacağı tahmin ediliyor.
İlk Çağ’da Karadeniz’in kuzeyinden gelen malların indirildiği bir liman ve ticaret merkezi görevi gördüğünü bildiğimiz Filyos Antik Kenti, günümüzde ücretsiz şekilde ziyaret edilebiliyor. Antik kente arabayla kolayca ulaşım sağlayabiliyor, araç yolunu neredeyse Filyos Kalesi’ne kadar takip edebiliyorsunuz. Kazı çalışmaları ilerledikçe antik kentte görülmeye değer eserlerin ve alanların sayısı da artacak. Ancak tarih ve arkeoloji meraklıları, şimdi de Filyos’u gezmekten çok keyif alacaktır.
