İstanbul’un Fatih ilçesine bağlı tarihi Fener semtinde bulunan Fener Rum Ortaokulu ve Lisesi, 1454 yılında kurulmuş bir eğitim kurumu. “Patrikhane Akademisi” ve “Kırmızı Mektep” gibi isimlerle de anılan tarihi yapı, Osmanlı İmparatorluğu’nun en önemli eğitim merkezlerinden biri olmuş. Fatih Sultan Mehmet İstanbul’u fethettikten sonra, İstanbul’dan ayrılan Ortodoksları kente geri çağırmış. Bunun üzerine de Rum cemaatinin kendi dillerinde eğitim alabilmesi için, Fener Rum Lisesi açılmış.
Günümüzde Özel Fener Rum Ortaokulu ve Lisesi olarak adlandırılan okulun kuruluşu, Osmanlı döneminde Ortodoks Rumların dini ve kültürel haklarının korunmasına yönelik atılan önemli adımlardan biri olmuş. Beş asırdan uzun süredir yılı aşkın süredir eğitim veren kurum, Osmanlı döneminde de çok sayıda önemli devlet adamı ve din görevlisi yetiştirmiş. Okulun eğitim müfredatının ilk etapta teoloji ağırlıklı olduğunu, antik felsefe ve filoloji gibi branşlarla zenginleştirildiğini biliyoruz. Hatta burada ders vermiş isimler arasında Zigomalas ailesi, Teofilos Koridaleus ve Aleksandros Mavrokordatos gibi dünyaca ünlü yazar ve akademisyenler de var. alıyordu. 19. yüzyılın ardından ise kurum, klasik eğitim veren bir okula dönüşmüş.
Fener Rum Lisesi’nin günümüze kadar ulaşan görkemli binası, 1880-1882 yılları arasında Mimar Konstantinos Dimadis tarafından inşa edilmiş. Marsilya’dan özel olarak getirtilen kırmızı renkli tuğlalarla inşa edilen yapı, günümüzde hâlen semtin en etkileyici binalarından biri. Haliç’e hakim bir noktada yer alıyor ve özellikle kubbeli kulesiyle son derece ihtişamlı bir görünüme sahip. İsmi sebebiyle çoğu zaman Fener Rum Patrikhanesi ile karıştırıldığını da belirtmek gerek. Cumhuriyet döneminde “Fener Rum Erkek Lisesi” olarak faaliyet gösteren, 1989 yılında karma eğitime geçiş yaparak bugünkü adını almış. Hâlen aktif olarak eğitim vermeyi sürdürüyor.
