Balıkesir’in kent merkezinde yer alan Zağnos Paşa Camii, hem tarihi hem de mimari açıdan şehrin en değerli yapılarından biri. Fatih Sultan Mehmet’in vezirlerinden Zağnos Paşa’nın emriyle 1461 yılında inşa edilmiş. Aslında tek başına değil, Osmanlı mimarisini yansıtan bir külliyenin parçası olarak tasarlanmış. Ancak, bu külliyeden günümüze yalnızca hamam bölümü aslına uygun şekilde ulaşabilmiş. Cami ve türbe bölümleri 1897 yılında yaşanan yıkım sebebiyle, 1908 yılında dönemin Balıkesir Mutasarrıfı Ömer Ali Bey tarafından yeniden inşa edilmiş.
Kare planlı Zağnos Paşa Camii, düzgün yontma taş ve kesme taş kullanılarak tasarlanmış. Tarihi ibadethanenin tam ortasında yer alan merkezi kubbe, dört ayak üzerine oturuyor. Caminin girişleri kuzey, doğu ve batı yönlerindeki çift kanatlı ahşap kapılarla sağlanıyor. Ahşap sütunlarla desteklenen kadınlar mahfili ve mihrap, dönemin zarif işçiliğini yansıtan en dikkat çekici bölümler arasında. Avludaki şadırvanlar ve güneş saati de bu tarihi yapının mimarisine özel bir karakter katıyor. Ayrıca, caminin kuzeybatısında yer alan minaresinin de Barok tarzı yansıttığını eklemek gerek.
Zağnos Paşa Camii, yalnızca mimarisiyle değil, aynı zamanda Kurtuluş Savaşı’ndaki rolüyle de manevi açıdan büyük önem taşıyan bir yapı. Mehmet Akif Ersoy 23 Ocak 1920 tarihinde bağımsızlık mücadelelerine çağrıda bulunduğu ünlü vaazını bu çatı altında vermiş. Dahası, Mustafa Kemal Atatürk de 7 Şubat 1923 tarihli Balıkesir Hutbesi olarak bilinen tarihi konuşmasını burada yapmış. Atatürk’ün, halkı din ve dünya meselelerinde ortak akıl ve dayanışmaya davet ettiği bu konuşmanın metni, günümüzde de caminin duvarlarında sergileniyor. Buram buram tarih kokan Zağnos Paşa Camii, zamana meydan okuyan bir eser. Bugün hem ibadete hem de ziyarete açık.
