Erzurum'un Tortum ilçesine bağlı Bağbaşı Köyü'nde bulunan Haho Kilisesi, Meryem Ana Kilisesi olarak da bilinmektedir. Bagratlı Kralı III. David tarafından 976 ile 1001 yılları arasında yaptırıldığı öne sürülmektedir. 19. yüzyılda camiye dönüştürülen yapı daha sonra Taş Cami adını almıştır. Kilise binası, kapalı Yunan haçı ile bazilika planının birleştirilmesi ile meydana gelmiştir. Toplamda bir manastır şeklinde inşa edilen bir yapıdır. İçerisinde ana kilisenin yanı sıra on küçük kilise, surlar ve başka yapılardan oluşur. Manastırın içinde bulunan kabartmalarda boğa, arslan ve kartal gibi figürler yer alır. Haho Kilisesi’nin duvarlarında İncil’den alınarak tasarlanan sahneleri içeren ve Hz. İsa ile Meryem'i anlatan fresklerle süslenmiştir.
Binada apsis bölümünün üzeri kule şeklinde yapılmış ve içeriye, uzun kenarların ortasındaki yuvarlak kemerli bir kapıdan girilmektedir. Tortum Nehri kıyısında yer alan kilise önemli din adamlarının yetiştirildiği bir yer olarak ve el sanatları için önemli bir merkez olarak büyük bir üne sahiptir. İoane Hahuleli ve Davit Tbileli gibi değerli isimler Haho Kilisesi’nde elyazmalarını çoğaltmışlardır. 1556 yılında yazılmış olduğu bilinen bir el yazmasına göre manastırın 16. yüzyılda aktif bir şekilde kullanılmaktadır.
Eskiden bölgedeki en görkemli manastırlardan biri olan Hahuli Manastırı’nın yapılarından günümüze kiliselerin dışında neredeyse bir şey ulaşamamıştır. Fakat bir elyazmasına göre Hahuli Manastırı’nın Meryem Ana adına kurulduğu anlaşılmaktadır. İnanç turizmi bağlamında Erzurum’un önemli tarihi eserlerinden biri olan kilise, yerli ve yabancı ziyaretçilerin ilgisini çekmeye başlamaktadır ve bu yönüyle yakın gelecekte Erzurum'un tarih turizmine önemli katkı sunması beklenir. Ulaşım olarak bakıldığında şehir merkezine yaklaşık seksen kilometre uzaklıktadır. Merkez Şükrüpaşa Mahallesi batı semt garajından hareket eden Tortum ilçesi toplu taşıma araçları ile kolayca ulaşım sağlanabilmektedir.
