Tarihçesi M.Ö. 7. yüzyıla kadar uzanan ve tarih boyunca Tieion, Tios ve Tium gibi farklı isimlerle de anılan Filyos Antik Kenti, günümüzde Zonguldak’ın Çaycuma ilçesinin Filyos beldesi sınırları içinde yer alıyor. 2006 yılından beri kazı çalışmalarının yapıldığı antik kent, Karadeniz’in tarihi ve arkeolojisi hakkında bilgi edinilmesi açısından çok büyük öneme sahip. Çünkü Karadeniz kıyıları boyunca kazı çalışmalarının yapıldığı başka bir antik kent yok. Bizans Dönemi’nde dini açıdan önemli bir merkez olduğunu bildiğimiz Filyos, Ereğli ile Amasra’nın gerisinde kalmasından dolayı hiçbir zaman siyasi bir güç ya da merkez oluşturamamış. Fakat yapılan çalışmalar nihayete erdiğinde burada hamam, evler, mezarlar, depolar, ibadethaneler, meydan ve sarnıç gibi birçok farklı bölüme ve sahipliği yapan büyük bir kente ulaşılacağı tahmin ediliyor.
Filyos Kalesi de bu bölgede bulunan en önemli tarihi yapılardan biri. Denize hakim bir burnun üzerinde iri taşlar kullanılarak inşa edilmiş. Kaleyi Romalıların yaptığı, iri taşların da yapıya daha ihtişamlı ve güçlü bir görünüm kazandırmak amacıyla seçildiği düşünülüyor. Aslında Filyos Kalesi antik kentteki diğer birçok yapı kalıntısı gibi uzun yıllar boyunca harap halde kalmış. Fakat 2003 yılında Kültür ve Turizm Bakanlığı’nın gerçekleştirdiği onarım çalışması, kaleyi yeniden turizme kazandırmış. Filyos Antik Kenti’ndeki ilk yerleşim yerinin de kalenin tepesi olduğu biliniyor. Bugün bu bölgeye gidince Orta Çağ kalesinden kalan duvarları ve hem Helenistik Dönem’e hem de Roma Dönemi’ne tarihlenen kule kalıntılarını görebiliyoruz. Kalenin doğusunda kalan bölümde mermer kaide ve sütunlara, yazıtlı levhaya, tuğla mezarlara ve taş lahitlere ev sahipliği yapıyor. Filyos Antik Kenti’ni ücretsiz şekilde gezebiliyor, böylelikle Filyos Kalesi’ni de yakından inceleyebiliyorsunuz.
