İzmir’in en gözde tatil merkezlerinden biri olan ve şehrin kuzeyinde yer alan ilçesi Foça, içinde keşfetmeye değer birbirinden güzel tarihi yapılar barındırıyor. Söz konusu yapıların içinde en tanınmış olanlarından birinin de Beş Kapılar Kalesi olduğunu söylemek mümkün. Artık Foça’nın simgelerinden birine dönüşmüş olan bu tarihi kale, 1275 yılında Michel Palok tarafından Cenevizli Manuel Zacharna’ya verilmiş. İlerleyen süreçte de Cenevizliler kale surlarını onararak yapıyı güçlendirmiş. Foça’nın 1455 yılında Osmanlı topraklarına dahil edilmesinin ardından, bir onarım çalışması daha gerçekleştirilmiş. Keza kalenin günümüzde dokuz tanesi görülebilen kuleleri de bu dönemde inşa edilmiş.
11. ve 12. yüzyıllar arasında bir süreçte inşa edildiği bilinen Beş Kapılar Kalesi, Osmanlı Devleti’nin kayıkhane olarak kullandığı bir yapı olmuş. Kaledeki bir yazıttan anlaşıldığı üzere, Kanuni Sultan Süleyman’ın hükümdarlığı sırasında, 1538-1539 yılları arasında kalede bir onarım çalışması daha yapılmış. 1983 ve 1994 yıllarında da kapsamlı restorasyon çalışmalarından geçirilen Beş Kapılar Kalesi’nin en iyi korunmuş kısımlarının surlar olduğunu söylemek mümkün. Günümüzde hâlen bilimsel kazılara ev sahipliği yapan kalenin kayıkhane bölümü, şimdilerde açık hava tiyatrosu olarak kullanılıyor. Ayrıca, Beş Kapılar Kalesi 2013 yılından beri UNESCO’nun Dünya Mirası Geçici Listesi’nde de yer alıyor. Dikdörtgen planla inşa edilmiş olan kale; Doğu Roma, Ceneviz ve Osmanlı mimarisinden ortak izler taşıyan ve ziyaretçilerini kendine hayran bırakan tarihi bir yapı olarak günümüzde hâlen ihtişamını koruyor.
