Artvin’in Yusufeli ilçesine bağlı İşhan Köyü’nde bulunan İşhan Kilisesi, diğer ismiyle İşhan Manastırı 955 ile 1027 yılları arasında inşa edilmiş bir yapı. Kilisenin 951 yılında kaleme alınan el yazmasında belirtildiğine göre, Rahip Seba tarafından Kral Andernese’nin de maddi desteği ile inşasına başlanmış. Bu dönemde Gürcü Kralı David hükümdarmış. Fakat kilisenin tamamlanması ancak Bagratlı Kralı Magistros’un döneminde gerçekleşebilmiş.
16. yüzyıla kadar piskoposluk makamı olarak kullanılan İşhan Kilisesi, bu yüzyılda Osmanlı Devleti’nin bölgeyi ele geçirmesi sonucunda camiye dönüştürülmüş ve 1983 yılına dek bu şekilde kullanılmış. İşhan Kilisesi’ne halk arasında Kanlı Kilise de deniyor. Bu isim de bir rivayete dayanıyor.
Kanlı Kilise çok uzun zaman boyunca toprak altında kaldıktan sonra Selçuklu Zamanı’nda keşfedilip onarılmış. Rivayete göre, kilisenin onarım çalışmasında görev alan Selçuklu kale beylerinden birinin kızı olan Elen, güzelliği dillere destan biriymiş. Onunla evlenmek isteyenler ok atma yarışması yapar, yenildikleri takdirde de öldürülürmüş. Elen’in uğruna o kadar çok can kaybı yaşanmış ki, kilisenin ismi de Kanlı Kilise olarak kalmış.
Günümüzde İşhan Manastırı’ndan geriye yalnızca kilise ve şapel bölümleri kalmış durumda. Kubbeli bazilikal planla inşe edilen yapı, yuvarlak kemerli ve dikdörtgen kemerlerle çevrelenen pencerelere ev sahipliği yapıyor. İşhan Kilisesi, asırlardır varlığını koruyor olmasına rağmen hâlen görkemli bir görünüme sahip. İsmi, bazı kaynaklarda İşhani Kilisesi/Manastırı olarak da geçiyor.
2016 yılında yapılan restorasyon çalışmasında batı tarafta bulunan yapı kalıntılarına da ulaşılan İşhan Kilisesi, Çoruh Havzası’ndaki beş farklı piskoposluk makamından biri olarak kullanılıyormuş. Faaliyetleri 16. yüzyılda da az da olsa devam ettikten sonra, 17. yüzyılda tamamen son bulmuş. Günümüzde Türkiye Cumhuriyet Kültür Bakanlığı’nın korunması gereken taşınmaz kültür varlıkları listesinde yer alıyor. Eğer yolunuz Yusufeli’ne düşerse bu görkemli ve tarihi yapıyı yakından inceleyebilirsiniz.
